Transformatory sieciowe

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 590

Transformatory sieciowe
Autor: R.T.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 26, Kwiecień 1975r., Nr 4

   Gruntowna znajomość transformatorów jest stosunkowo rzadkim przypadkiem nawet wśród doświadczonych radioamatorów. Przeważnie opanowuje się podstawowe zasady oraz technikę projektowania i budowy prostych transformatorów stosunkowo małej mocy. Początkujący radioamatorzy mogą posługiwać się jeszcze dalej posuniętymi uproszczeniami; minimum informacji zawiera niniejszy artykuł, przy czym trzeba zdać sobie sprawę, że zaprojektowane przez nich transformatory nie są optymalnym rozwiązaniem technicznym oraz że w niektórych rzadkich przypadkach wystąpią istotne mankamenty w działaniu transformatora. Zasady działania transformatorów są wykładane w szkołach i powracać do nich nie będziemy. Zwrócimy jednak uwagę na pewne zjawiska podstawowe.

   Na rysunku 1 przedstawiono schemat transformatora. Wyobraźmy sobie, że źródło Z wytwarza na zaciskach transformatora napięcie U₁ o wartości 20V. Przez uzwojenie pierwotne płynie wówczas prąd magnesowania I_m20 o wartości np. 10mA. Zwiększamy napięcie dostarczane przez źródło do 40V. Pomiar prądu wykaże, że prąd magnesowania I_m40 wynosi np. 17mA. Obciążamy teraz uzwojenie wtórne opornikiem tak dobranym, że moc pobierana wynosi 8W (80V, 100mA). Wartość prądu pierwotnego wzrosła o I_ob równy 250mA i wynosi 267mA. Co wynika z tego doświadczenia?

Rys. 1. Schemat transformatora (przykład)

1. Prąd magnesowania nie jest wprost proporcjonalny do napięcia, bowiem zależy w istotny sposób od własności rdzenia stalowego.
2. Przy zwiększaniu napięcia na zaciskach uzwojenia pierwotnego transformatora, prąd magnesowania I_m ustali się w takiej wartości, aby wzbudzana drogą samoindukcji siła elektromotoryczna miała wartość równą wartości doprowadzonego napięcia.
3. Pobór energii elektrycznej z uzwojenia wtórnego spowoduje pobieranie energii ze źródła zasilającego, przy czym moc pobierana jest większa od oddawanej - w przykładzie moc pobierana wynosi 10W (40V, 250mA). Różnicę stanowią straty w transformatorze przekształcające się w ciepło.
4. Stosunek napięcia wtórnego do pierwotnego ma się w przybliżeniu jak stosunek liczby zwojów uzwojenia wtórnego do pierwotnego. Nieco większa liczba zwojów uzwojenia wtórnego jest uzasadniona koniecznością skompensowania strat - wówczas stosunek napięć U₂ do U₁ równa się założonemu (w przykładzie U₂/U₁=2).

   Czytaj więcej: Transformatory sieciowe

Wzmacniacz stereofoniczny W-600

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 2023

Wzmacniacz stereofoniczny W-600
Przegląd schematów, autor J.J.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 21, Luty 1971r., Nr 2

   Łódzkie Zakłady Radiowe FONICA produkują wzmacniacz stereofoniczny typu W-600. Parametry tego wzmacniacza kwalifikują go do kategorii "Hi-Fi".

   Wzmacniacz W-600 dostosowany jest do zasilania dwu kolumn głośnikowych. Może współpracować z mikrofonem, radiem i magnetofonem, a także z gramofonem elektrycznym wyposażonym we wkładkę krystaliczną lub dynamiczną. Wymienione źródła sygnału mogą być stereofoniczne, albo monofoniczne.

   Wygląd zewnętrzny wzmacniacza uwidoczniono na rys. 1.

Rys. 1. Widok ogólny wzmacniacza stereofonicznego W-600

Dane techniczne

• Zasilanie: 220V lub 110V, 50Hz
• Moc pobierana: ok. 140VA
• Moc wzmacniacza: maksymalna 2×10W, znamionowa 2×6W
• Opór głośników: 15Ω
• Zniekształcenia nieliniowe: 1,5% na częstotliwościach 40, 1000 i 12500Hz
• Charakterystyka częstotliwości: 40÷15000Hz ± 3dB

  Czytaj więcej: Wzmacniacz stereofoniczny W-600

Amatorski wzmacniacz akustyczny "Melodia"

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 1800

Amatorski wzmacniacz akustyczny "Melodia"
Lech Krzymowski
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 20, Wrzesień 1970r., Nr 9

   Wzmacniacz, którego schemat przedstawiono na rysunku 1, nie jest żadną rewelacją ani nowością, jednak ze względu na uzyskiwane wyniki może zainteresować amatorów dobrej muzyki i entuzjastów małych zespołów beatowych.

   Zastosowanie w nim takich zespołów, jak 3-kanałowy układ miksera oraz klawiszowy przełącznik zmiany charakterystyki częstotliwości wzmacniacza z równoczesną płynną regulacją w zakresie skrajnych częstotliwości pasma akustycznego, daje dobre efekty, co stwierdzono przy użyciu magnetofonu ZK-120 i adaptera. Wyniki były nieporównywalne z możliwościami przeciętnych układów nawet produkcji fabrycznej. Również próba z zespołem beatowym wypadła pomyślnie.

Rys. 1. Schemat ideowy wzmacniacza akustycznego "Melodia"
(Rysunek jest duży więc można go skopiować np. do programu graficznego i obejrzeć szczegóły)

   Schemat blokowy wzmacniacza na rysunku 2 wyjaśnia przeznaczenie poszczególnych stopni układu.

Czytaj więcej: Amatorski wzmacniacz akustyczny "Melodia"

Budujemy wzmacniacz stereofoniczny

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 1149

Budujemy wzmacniacz stereofoniczny
inż. Zbigniew Faust
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 22, Maj 1972r., Nr 5
(Opracowano na podstawie "Funktechnik" nr 23, 24/1965 i nr 2/1966)

   Podaję opis konstrukcyjny wzmacniacza stereo, przeznaczonego do współpracy z gramofonem stereofonicznym. Wzmacniacz zawiera dwa kanały: lewe i prawy. Każdy kanał składa się ze stopnia wejściowego, układów regulacji głośności i balansu oraz stopnia końcowego. W stopniu wejściowym odbywa się wstępne wzmocnienie słabych sygnałów z adaptera, a także korekcja charakterystyki częstotliwościowej odtwarzanych nagrań z płyt przez odpowiednie podniesienia lub obniżenie tonów niskich i wysokich. Układ regulacji głośności pozwala zmieniać w sposób ciągły siłę dźwięku nagrań płytowych, natomiast regulacja balansu umożliwia wyrównanie głośności odtwarzania obu kanałów. Stopień końcowy nie różni się niczym od podobnego stopnia wzmacniacza monofonicznego.

Konstrukcyjnie wzmacniacz został podzielony na 3 człony:

1. układ korekcji barwy dźwięku,
2. dwustopniowy wzmacniacz końcowy,
3. zasilacz sieciowy.

Poszczególne człony układu montuje się na oddzielnych płytkach bakelitowych, dzięki czemu jest ułatwione eksperymentowanie z układem.

Dane techniczne

• Moc wyjściowa: max 2×4W
• Czułość: około 100mV
• Pasmo przenoszenia: 5Hz÷20kHz (-3dB)
• Współczynnik zniekształceń nieliniowych: poniżej 5%
• Zasilanie z cieci 220V/50Hz, moc pobierana około 80W.

UKŁAD KOREKCJI BARWY DŹWIĘKU

Zawiera on w każdym kanale dwa stopnie wzmocnienia napięciowego oraz układ regulacji barwy dźwięku, oddzielnie dla niskich i wysokich tonów.

Schemat ideowy przedstawiono na rysunku 1. Oba kanały wzmacniacza są jednakowe i wobec tego wystarczy opis tylko jednego z nich. Sygnał wejściowy z adaptera stereofonicznego przechodzi poprzez znormalizowane gniazdo wejściowe We i kondensator sprzęgający C₁ do regulatora siły dźwięku R₁, a następnie poprze kondensator C₂ do siatki sterującej lampy L_1a. Opornik upływowy siatki ma wartość 1MΩ. W obwodzie katodowym lampy znajduje się opornik R₆ do wytworzenia napięcia polaryzacji siatki, zblokowany kondensatorem C₄. Wzmocniony w obwodzie anodowym sygnał doprowadza się poprze opornik R₄ i kondensator C₆ do układu regulacji barwy dźwięku. Aby wysokie tony nie zostały za bardzo osłabione, opornik R₄ jest zbocznikowany kondensatorem C₅. W pierwszym stopniu wzmocnienia występuje ponadto sprzężenie zwrotne między anodą i siatką lampy L_1a (opornik R₅). Dzięki temu sprzężeniu uzyskuje się bardziej liniową charakterystykę przenoszenia i mniejszy współczynnik zniekształceń nieliniowych.

Rys. 1. Schemat ideowy układu korekcji barwy dźwięku

Układ regulacji barwy dźwięku składa się z dwóch obwodów RC. Pierwszy obwód obejmuje elementy R₇R₈R₉C₇C₈ przeznaczone do regulacji w zakresie niskich tonów, drugi zaś (C₉R₁₁C₁₀) pozwala zmieniać charakterystykę przenoszenia w obszarze tonów wysokich. Opornik R₁₀ jest elementem odsprzęgającym obwód regulacji tonów niskich od obwodu regulacji tonów wysokich.

Czytaj więcej: Budujemy wzmacniacz stereofoniczny

Filtry wygładzające tętnienie

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 1189

Filtry wygładzające tętnienie
R.T.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 26, Maj 1975r., Nr 5

   Teoretycznie można zastosować w prostowniku kondensator o taj dużej pojemności, że uzyska się dowolnie małe tętnienie wyprostowanego prądu. Wobec taniości kondensatorów elektrolitycznych takie rozwiązania niekiedy stosuje się w praktyce. Przeważnie jednak zachodzi konieczność zastosowania filtru wygładzającego tętnienie. Stosowanie kondensatorów o bardzo dużej pojemności może powodować przeciążenie prądowe diody prostowniczej i jest kosztowne; poza tym kondensatory zajmują sporo miejsca.

   Działanie filtru postaramy się wyjaśnić w oparciu o rys. 1a. Na kondensatorze prostownika (C0) występuje składowa stała napięcia U₀ oraz jego składowa zmienna, którą nazywamy tętnieniem. Dla tej składowej zmiennej opornik R_F1 i kondensator C_F1 można rozpatrywać jako swego rodzaju dzielnik napięcia. Jeżeli opór kondensatora dla składowej zmiennej jest wielokrotnie mniejszy od oporu opornika R_F1, to jest jasne, że na wyjściu prostownika (do którego kondensator C_F1 jest przyłączony równolegle) wystąpi mniejsze tętnienie.

   Jeżeli na wejściu filtru mamy tętnienie T₀, a na wyjściu filtru pożądane jest tętnienie mniejsze T₁, to wartości elementów filtru można ustalić z następującej zależności:

   (1)

   Wzór dotyczy tętnienia o częstotliwości 100Hz występującego w prostownikach dwupołówkowych. W przypadku prostowników jednopołówkowych licznik prawej strony równania mnożymy przez 2.

   Prąd wyprostowany wydzielać może w oporniku R_F1 znaczną moc, co jest niepożądane. Aby temu zaradzić, stosowane są dwa rozwiązania. Jedno z nich przedstawiono na rys. 1b. Polega ono na zastosowaniu filtru dwuogniwowego, z którego pobiera się dwa napięcia zasilające: jedno zaraz za opornikiem R_F1 do stopni większej mocy, nie wymagających tak starannego filtrowania, drugie za opornikiem R_F2 - do stopni sterujących, radioodbiorczych i innych wymagających idealnego wygładzenia tętnienia.

Czytaj więcej: Filtry wygładzające tętnienie

Amatorski zespół głośnikowy 30W

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 1027

Amatorski zespół głośnikowy 30W
Wojciech Kotecki
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 26, Maj 1975r., Nr 5

   W wielu opisach urządzeń elektroakustycznych kładziono nacisk głownie na ich rozwiązanie konstrukcyjne z pominięciem lub z powierzchownym tylko potraktowaniem strony akustycznej. Ponieważ efekt końcowy zależy w bardzo znacznym stopniu od zespołów głośnikowych, należy poświęcić im więcej uwagi i dążyć do wyposażenia swego zestawu elektroakustycznego w odpowiednio dobre urządzenia przetwarzające przebiegi elektryczne w fale dźwiękowe.

   Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sprawdzonych rozwiązań konstrukcyjnych zespołu o mocy 30W przeznaczonego do własnoręcznego wykonania. Jest to zespół głośnikowy o obudowie zamkniętej, trójrożny z regulacją w zakresie średnich i wysokich tonów; podstawowe jego dane są następujące:

• moc znamionowa: 30W
• moc muzyczna: 45W
• impedancja: 5Ω
• pasmo skuteczne przetwarzanych częstotliwości: 40÷20000Hz
• regulacja dla 5000Hz: - 20dB
• regulacja dla 10000Hz: -25dB
• efektywność: 89dB
• pojemność obudowy: około 40 litrów.

   Zespół składa się ze szczelnej obudowy drewnianej, trzech głośników niskotonowych GDN16/10, głośnika średniotonowego GD12/8 i głośnika wysokotonowego GDWK14/14 oraz zwrotnicy elektrycznej.

   Obudowa (rysunek 1)składa się ze skrzynki, ścianki czołowej (ekranu) i ścianki dekoracyjnej. Skrzynka wykonana jest z płyty wiórowej o grubości 19mm wzmocnionej w narożnikach listwami sosnowymi, a ścianka czołowa - ze sklejki 15mm.

Czytaj więcej: Amatorski zespół głośnikowy 30W

Stereofoniczny wzmacniacz lampowy

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 1824

Stereofoniczny wzmacniacz lampowy
Autor: A.W.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 23, Grudzień 1973r., Nr 12

   W numerze 3/1973 radzieckiego miesięcznika "Radio" opublikowano opis lampowego wzmacniacza stereofonicznego, którego schemat z pewnością zainteresuje wielu radioamatorów. Podstawową cechą wzmacniacza jest przystosowanie go do odtwarzania basów jednokanałowo - za pomocą jednego niskotonowego głośnika czy zespołu głośników oraz do odtwarzania tonów średnich i wysokich - dwukanałowo, zgodnie z wymaganiami stereofonii dwugłośnikowej. Wiadomo, że takie rozwiązanie jest stosowane pod warunkiem, iż częstotliwość podziału nie jest większa niż 400Hz (górna granica odtwarzania tonów niskich jednokanałowo). Taką właśnie częstotliwość podziału wybrali konstruktorzy tego starannie przemyślanego wzmacniacza. Warto jeszcze dodać, że przy odtwarzaniu basów za pomocą jednego zestawu można tańszym kosztem zastosować zestaw o lepszych parametrach. Może to być na przykład obudowa zamknięta z głośnikiem niskotonowym typu "Compact" lub innym o małej częstotliwości rezonansu własnego.

   Zestaw niskotonowy może być ustawiony w dowolnym miejscu pokoju mieszkalnego przed słuchaczem. Najlepsze miejsce to prawa część ściany znajdującej się przed słuchaczami.

Dane Techniczne

• Moc znamionowa kanału basów: 3W
• Moc znamionowa kanałów częstotliwości średnich i wysokich: 1W (każdy z kanałów)
• Pasmo odtwarzania: 20Hz do 20kHz
• Regulacja basów: +5 do -9dB przy 20Hz
• regulacja wysokich tonów: +9 do -5dB przy 10kHz
• Czułość: 60mV
• Przydźwięk: -50dB

  Czytaj więcej: Stereofoniczny wzmacniacz lampowy

Zestaw Stereofoniczny

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 3132

Zestaw Stereofoniczny
(Prawdziwy "rodzynek" - warto przeczytać)
Konrad Widelski
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 11, Wrzesień, Nr 9 (Z opracowań konkursowych - I nagroda)

   Wykonany przeze mnie zestaw aparatury służy do reprodukcji nagrań stereofonicznych. Jest on przystosowany do odtwarzania jedynie nagrań płytowych, bowiem stereofoniczne nagrania na taśmie magnetycznej są jak do tej pory całkowicie nieosiągalne (z wyjątkiem ew. nagrań amatorskich).

   Aparatura jest prosta w konstrukcji (dla średnio zaawansowanego radioamatora). Ograniczono w niej stosowanie elementów pochodzenia zagranicznego do koniecznego minimum, wykorzystując maksymalnie krajowe elementy i części typowe. Szczególny nacisk położono na ekonomię rozwiązania i to zarówno pod względem kosztów, jak i ilości użytych elementów oraz pracochłonności. Parametry techniczne układu są zbliżone do odpowiadających technice "Hi-Fi".

   Na całość aparatury składają się następujące części składowe:

• adapter stereofoniczny,
• wzmacniacz dwukanałowy,
• zespół głośników.

Adapter stereofoniczny

   Samodzielne wykonanie stereofonicznej główki adapterowej nie jest możliwe, aczkolwiek wydawać by się mogło, że przy pewnych zdolnościach i zamiłowaniu do mechaniki precyzyjnej można by się o to pokusić. Trzeba jednak pamiętać, że płyty stereofoniczne są osiągalne na naszym rynku, przynajmniej do tej pory, jedynie wyjątkowo i to po bardzo wysokich cenach. W tej sytuacji niszczenie ich adapterem własnej konstrukcji byłoby jak najbardziej niewskazane. Również istotna w tym przypadku jest jakość reprodukcji. Zastosowanie główki lub wkładki stereofonicznej pochodzenia zagranicznego również nie powinno być zalecane, bowiem odpowiednie wyważenie zmodyfikowanego ramienia jest praktycznie bardzo trudne. Trzeba pamiętać, że odpowiedni nacisk igły na płytę (5÷6g) ma przy reprodukcji nagrań stereofonicznych zasadnicze znaczenie.

Czytaj więcej: Zestaw Stereofoniczny

Przeciwsobny wzmacniacz gitarowy (RiK 1966/05)

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 1475

Przeciwsobny wzmacniacz gitarowy
Zbigniew Boczek
Radioamator i Krótkofalowiec • Rok 16 • Maj 1966 R. • nr 5

   Niniejszy opis modelu wzmacniacza zainteresuje zapewne posiadaczy gitar elektrycznych, bądź zespoły gitarowe nie dysponujące odpowiednią aparaturą elektroakustyczną. O jego wysokiej jakości decyduje przede wszystkim prawie liniowa charakterystyka częstotliwości, dobra korekcja dźwięku oraz spora moc wyjściowa (dzięki zastosowaniu w końcowej fazie wzmocnienia pentod EL36 o P_a=18W każda). Całość składa się z trzech zasadniczych członów: wzmacniacza mocy, wzmacniacza napięciowego i zasilacza.

   Pierwszy jest wzmacniaczem przeciwsobnym - rys. 1, pracującym w klasie AB w układzie "ultra linear". Funkcję inwertora fazy spełnia tu podwójna trioda typu ECC83. Stopniem poprzedzającym jest wzmacniacz napięciowy z zastosowaną w nim lampą EF86 o anodzie sprzężonej galwanicznie z siatką następnego stopnia. Umożliwia to uzyskanie równomiernego wzmocnienia w szerokim zakresie częstotliwości. Potencjał siatki (a zarazem sprzężonej z nią anody) jest o kilka woltów niższy od potencjału katody, co jest konieczne dla właściwej pracy układu.

Rys. 1. Schemat ideowy wzmacniacza mocy
(Rysunek jest duży więc można go skopiować np. do programu graficznego i obejrzeć szczegóły)

   Przedwzmacniacz - rys. 2 - składa się z czterech stopni wejściowych pracujących równolegle na wspólny wzmacniacz mocy.

Czytaj więcej: Przeciwsobny wzmacniacz gitarowy (RiK 1966/05)