Prosty pomiar ilości zwojów w transformatorze
RADIO Miesięcznik dla Techników i Amatorów, Rok IV, Styczeń-Luty 1949r., Nr 1/2
(Serwis Trioda nie bierze odpowiedzialności za treść artykułu)
Niejednokrotnie mamy trudności ze stwierdzeniem ilości zwojów w transformatorze. W wielu wypadkach odwijanie transformatora i przeliczanie w ten sposób zwojów jest niecelowe, szczególnie wówczas, gdy chcemy wykorzystać jedno z fabrycznych uzwojeń w nieuszkodzonym transformatorze, natomiast drugie, na podstawie obliczenia, dowinąć.
Rys. 1.
Na rys. 1. przedstawiony jest układ, przy pomocy którego możemy stwierdzić w prosty sposób ilość zwojów w jakimś uzwojeniu transformatora, bez potrzeby jego odwijania z wystarczającą dla praktyki dokładnością.
Na rdzeniu transformatora, którego jedno uzwojenie chcemy zbadać, nawijamy jeden zwój grubego (około 1mm) izolowanego drutu. Ten jeden zwój łączymy przez regulowany opornik Rr i przez amperomierz na prąd zmienny A, z uzwojeniem żarzenia jakiegoś innego transformatora Tr1 (np. o napięciu 4V), którego użyjemy jako źródła prądu w naszym pomiarze. Uzwojenie transformatora Tr2 na którym dokonujemy pomiaru, łączymy przez wyłącznik W z czułym miliamperomierzem na prąd zmienny mA. Najpierw obwód uzwojenia badanego pozostawiamy otwarty (wyłącznik W otwarty!).
Transformator Tr1 (zasilający) łączymy z siecią i przy pomocy opornika regulowanego Rr ustawiamy na amperomierzu A jakiś dowolny prąd np. 2A. Gdy teraz wyłącznikiem W zewrzemy obwód badanego uzwojenia, to przez miliamperomierz mA popłynie prąd zwarcia o wielkości np. 0,002A. Ponieważ pomiędzy prądami, a ilością zwojów w uzwojeniach zachodzi taki związek, że:
n1/n2 = I2/I1
przeto ponieważ n1 = 1, otrzymamy:
n2 = I1/I2 = I1/0,002 = 1000 zwojów
gdzie I1 oznacza prąd ustawiony na amperomierzu A przy pomocy opornika Rr, zaś I2 oznacza prąd zwarcia, jaki popłynie po zwarciu uzwojenia badanego wyłącznikiem W przez miliamperomierz.
Dokładność pomiaru - jak można się od razu zorientować - jest zależna przede wszystkim od dokładności pomiaru prądu zwarcia, czyli od dokładności miliamperomierza mA.
W tak otrzymanej liczbie zwojów należy poczynić poprawkę na oporności uzwojeń i straty w żelazie itp. które wpływają na dokładność metody. Dokładniejszą liczbę otrzymamy dodając do otrzymanego rezultatu około 10% zwojów.
Jerzy Gaisler
