Amatorski wzmacniacz akustyczny "Melodia"
Lech Krzymowski
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 20, Wrzesień 1970r., Nr 9
Wzmacniacz, którego schemat przedstawiono na rysunku 1, nie jest żadną rewelacją ani nowością, jednak ze względu na uzyskiwane wyniki może zainteresować amatorów dobrej muzyki i entuzjastów małych zespołów beatowych.
Zastosowanie w nim takich zespołów, jak 3-kanałowy układ miksera oraz klawiszowy przełącznik zmiany charakterystyki częstotliwości wzmacniacza z równoczesną płynną regulacją w zakresie skrajnych częstotliwości pasma akustycznego, daje dobre efekty, co stwierdzono przy użyciu magnetofonu ZK-120 i adaptera. Wyniki były nieporównywalne z możliwościami przeciętnych układów nawet produkcji fabrycznej. Również próba z zespołem beatowym wypadła pomyślnie.
Rys. 1. Schemat ideowy wzmacniacza akustycznego "Melodia"
(Rysunek jest duży więc można go skopiować np. do programu graficznego i obejrzeć szczegóły)
Schemat blokowy wzmacniacza na rysunku 2 wyjaśnia przeznaczenie poszczególnych stopni układu.
Rys. 2. Schemat blokowy wzmacniacza akustycznego "Melodia"
Stopień wejściowy 3-kanałowy służy do wstępnego wzmocnienia sygnałów sterujących do wejścia układu. Gniazda 1 i 2 służą do włączenia przetworników gitar elektrycznych, ewentualnie magnetofonu czy adaptera. Gniazdo wejściowe 3 może być wykorzystane przy zastosowaniu mikrofonu, natomiast do gniazda 4 (o mniejszej czułości) dołączamy np. gitarę z przedwzmacniaczem lub adapter. Sumowanie wzmocnionych już wstępnie przebiegów elektrycznych następuje w mieszaczu R1, R2, R3, którego pokrętła wyprowadzone są na zewnątrz wzmacniacza (trzy dolne gałki z prawej strony - rysunek 3). Między mikserem (mieszaczem) a następnym stopniem wzmocnienia (L4) zastosowano przełącznik błyskawiczny, umożliwiający wykorzystanie wzmacniacza jako stopni końcowych odbiornika radiowego (sterujemy napięciem m.cz. z radia po detektorze). Dzięki temu brzmienie audycji jest o wiele przyjemniejsze.
Rys. 3. Widok ogólny wzmacniacza akustycznego "Melodia"
Na schemacie ideowym przełącznik został pominięty ze względu na przejrzystość układu, a znajduje się w miejscu oznaczonym "x". Między następnymi stopniami zastosowano układ kształtowania charakterystyki częstotliwości wzmacniacza, zawierający przełącznik klawiszowy i potencjometry do płynnej regulacji. Schemat montażowy tego przełącznika przedstawiono na rysunku 4.
Rys. 4. Schemat montażowy przełącznika klawiszowego. Punkty 1, 1', 2, 3 i 4 są zaznaczone na rysunku 1.
Zmiany kształtu charakterystyki wzmacniacza za pomocą przełącznika klawiszowego ilustrują wykresy na rysunku 6.
W stopniu końcowym pracuje pojedyncza lampa L6 zasilając poprzez transformator wyjściowy dwie kolumny głośnikowe (głośniki GDS31-21/5). Kolumny głośnikowe wykonano ze sklejki o wymiarach 470×320×203mm. Przy stosowaniu w kolumnach głośników GD31-21/5 należy dodatkowo jeszcze stosować głośniki wysokotonowe w celu poszerzenia pasma przenoszonego przez układ. Przy włączaniu kolumn dźwiękowych należy zwrócić uwagę na zgodność faz łączonych głośników. Równocześnie z anody lampy L6 poprzez kondensator 0,1μF wyprowadzono dodatkowy sygnał wyjściowy umożliwiający dołączenie głośnika z transformatorem (przy stosowaniu dłuższej linii połączeniowej).
Do odsłuchu wzmacnianych przebiegów, lub do utrwalania ich na taśmie magnetofonowej służy wyjście "MAG".
Aby móc ocenić wielkość amplitudy sygnału przekazywanego do wyjścia wzmacniacza, zastosowano woltomierz lampowy z lampą L7 i miernikiem wychyłowym 1mA. Do regulacji "zera" służy potencjometr nastawny R8=5kΩ, natomiast do regulacji czułości woltomierza potencjometr R6 (prawa gałka nad przełącznikiem klawiszowym). Wskaźnik jest pomocny przy transmisji z jednego pomieszczenia do innego, jeżeli w sposób praktyczny (na słuch) nie możemy określić wielkości sterowanej amplitudy. Podziałkę miliamperomierza można wyskalować w decybelach.
Prostownik sieciowy pracuje w układzie pełnookresowym - mostkowym z filtrem typu LC.
Płytę nośną (chassis) wykonano z blachy stalowej i pomalowano lakierem nitro. Płytki boczne (wejścia i wyjścia) wykonano z blachy aluminiowej. Z lewej strony umieszczona jest płytka z gniazdami wyjściowymi, natomiast na prawej płytce znajdują się wszystkie gniazda wejściowe. Rozwiązanie takie jest o tyle korzystne, że eliminuje konieczność stosowania przewodów w ekranie. W ekranie poprowadzono jedynie kabel sieciowy i połączenia potencjometrów w mieszaczu.
Płytę czołową stanowi płytka bakelitowa, w którą wmontowano potencjometry, przełącznik klawiszowy i wskaźnik wysterowania.
Od spodu znajduje się odpowiednio ukształtowana pokrywa z blachy stalowej, która zabezpiecza cały układ wzmacniacza od wpływu obcych pól zakłócających.
Wzmacniacz został wykonany z części produkowanych w kraju i łatwo dostępnych na rynku. Układ jest stosunkowo prosty i nie wymaga szerszego omówienia. Połączenia montażowe przedstawiono ma rysunku 5. Dokładnych rysunków wykonawczych nie podaję; szczegóły wykonania samego wzmacniacza i obudowy pozostawiam pomysłowości czytelników. Pewną pomocą mogą być fotografie - rysunek 3 i rysunek 5.
Rys. 5. Montaż wzmacniacza
Pomiary wzmacniacza wykonano doprowadzając sygnał do gniazd wejściowych 1 i 2, przy czym potencjometry mieszacza - oprócz potencjometru toru badanego - zostały "wyciszone". Jednocześnie stwierdzono, że przesłuch między kanałami był minimalny. Potencjometry barwy głosu R4 i R5 były ustawione na maksymalną szerokość pasma.
Rys. 6. Charakterystyki wzmacniacza
a - z wyłączonym korektorem; b - z włączonym klawiszem 0; c - z włączonym klawiszem B; d - z włączonym klawiszem I; e - z włączonym klawiszem S; f - z włączonym klawiszem P
WYKAZ WAŻNIEJSZYCH PODZESPOŁÓW
- Tr1 i Tr2 - transformator wyjściowy od odbiornika "Tatry", "Bolero", "Karioka", "Rapsodia"
- Pr - prostownik selenowy SPS-6B-250/100
- Dł - dławik anodowy (pierwotne uzwojenie transformatora wyjściowego od "Pioniera")
- Przełącznik klawiszowy od odbiornika "Eroica" lub "Turandot"
- Miliamperomierz 1mA.
DANE TECHNICZNE WZMACNIACZA
- Moc wyjściowa: 5W przy h=10%
- Czułość wejściowa mierzona przy mocy maksymalnej:
- wejście 1 - 12mV
- wejście 2 - 12mV
- wejście 3 - 3mV
- wejście 4 - 150mV
Udostępnił ku radości "lampomaniaków" i nie tylko Grzegorz 'gsmok' Makarewicz
