Układy elektroniczne w nauce i technice

Szczegóły: Autor: Grzegorz Makarewicz; Kategoria: Books; Opublikowano: 24 grudzień 2021; Odsłon: 7984

A.M. Boncz-Brujewicz
Układy elektroniczne w nauce i technice
Państwowe Wydawnictwo Naukowe, wydanie 2, Warszawa, 1973
Z języka rosyjskiego przełożyli: Władysław Bogusz, Marian Herman, Leonard Tykarski, Leszek Widomski

OD TŁUMACZY

Przedstawiona czytelnikowi polskiemu praca prof. A.M. Boncz-Brujewicza poświęcona jest układom elektronicznym, stosowanym powszechnie w fizyce doświadczalnej i w technice (choć można je wyzyskać do budowy aparatury stosowanej w biologii, medycynie, psychologii doświadczalnej itd.), przy czym autor zaadresował ją do fizyków doświadczalników, którzy z układami tymi spotykają się w swej pracy laboratoryjnej. Wychodząc z tego założenia, w książce podano zarówno opisy działania, jak i konkretne rozwiązania układów elektronicznych. Jako pewnego rodzaju encyklopedia elektroniki może ona być użyteczna dla szerokiego grona nie tylko fizyków, lecz i techników pracujących w tej dziedzinie, a także dla studentów uniwersytetów i politechnik.

W literaturze polskiej pozycje tego typu należą do rzadkości. Aby użyteczność książki była jak największa, tłumacze musieli rozwiązać szereg problemów terminologicznych w taki sposób, by zachowując jak najwierniej styl autora jednocześnie nie odbiegać od przyjętego u nas nazewnictwa. Autor wprowadza bowiem wiele pojęć, które nie są powszechnie stosowane (nawet w literaturze radzieckiej), a których wprowadzenie miało na celu głębsze wniknięcie w fizykę omawianych procesów czy zjawisk. W tłumaczeniu zmieniono również oznaczenia symboli we wzorach (z wyjątkiem szeregu oznaczeń dotyczących tranzystorów), biorąc pod uwagę pewne nawyki czytelnika polskiego.

Bogactwo tematów i układów przedstawionych w tej książce stanowi jej niewątpliwą zaletę. Jednocześnie jednak wydaje się, że nie w pełni uwzględniono układy tranzystorowe, które obecnie zdecydowanie wypierają z laboratoriów dotychczas niezastąpione układy lampowe. Tłumacze czują się więc w obowiązku zachęcić czytelnika do zapoznania się z odpowiedniki książkami z tej dziedziny.

Szybki rozwój elektroniki, dokonujący się na naszych oczach, wymaga od interesujących się tą dziedziną stałego śledzenia czasopism specjalistycznych, w których można znaleźć bieżące informacje o nowych tendencjach i osiągnięciach.

Rozdział I

OBWODY ELEKTRYCZNE ZAWIERAJĄCE ELEMENTY BIERNE

Parametry i charakterystyki obwodów liniowych (13)
1. Elementy liniowe obwodów elektrycznych (13)
2. Równoważne układy zastępcze (16)
3. Oporności zespolone obwodów liniowych (18)
4. Charakterystyki przenoszenia obwodów liniowych w stanie ustalonym (24)
5. Obwody sprzężone (28)
6. Przechodzenie sygnałów o złożonym widmie przez obwody liniowe (33)
Charakterystyki przejściowe obwodów liniowych (38)
1. Charakterystyki przejściowe prostych obwodów liniowych (38)
2. Analiza operatorowa charakterystyk przejściowych obwodów liniowych (44)
3. Stany nieustalone w obwodach RLC (47)
4. Związek charakterystyk przejściowych obwodów z charakterystykami przenoszenia dla stanów ustalonych (52)
Czwórniki (53)
1. Równania i parametry czwórników (53)
2. Układy zastępcze czwórników (56)
3. Parametry czwórników obciążonych (60)
4. Łączenie czwórników (64)
Obwody o stałych rozłożonych (67)
1. Stany ustalone w liniach długich (67)
2. Impedancja wejściowa linii (72)
3. Stany nieustalone w liniach długich (75)
4. Dopasowanie linii długich (79)
5. Linie opóźniające. Linie sztuczne (84)
Obwody nieliniowe i obwody o zmiennych parametrach (89)
1. Niektóre elementy nieliniowe obwodów elektrycznych (89)
2. Charakterystyki dynamiczne obwodów nieliniowych (97)
3. Aproksymacja charakterystyk szeregami potęgowymi. Przemiana sygnałów w obwodach nieliniowych (103)
4. Obwody o zmiennych parametrach (108)

Rozdział II

OBWODY ELEKTRYCZNE ZAWIERAJĄCE ELEMENTY CZYNNE

Układy lampowe (112)
1. Charakterystyki statyczna i parametry lamp elektronowych (112)
2. Charakterystyki dynamiczne lamp elektronowych (118)
3. Układy zastępcze lamp elektronowych w liniowym zakresie pracy. Oporność wejściowa i wyjściowa wzmacniacza lampowego (124)
4. Lampa jako czwórnik czynny (128)
Układy tranzystorowe (131)
1. Ogólny opis pracy tranzystorów (131)
2. Charakterystyki tranzystorów (135)
3. Układy zastępcze i parametry tranzystorów dla małych sygnałów o małej częstotliwości (142)
4. Parametry lampowe tranzystorów (147)
5. Parametry tranzystorów w zakresie wielkich częstotliwości (151)
Układy nieliniowe i parametryczne zawierające elementy czynne (154)
1. Nieliniowe zniekształcenia sygnałów w obwodach z elementami czynnymi (154)
2. Zmiana widma sygnałów w nieliniowych obwodach czynnych (158)
3. Praca lamp elektronowych w warunkach kluczowania (164)
4. Praca tranzystorów w warunkach kluczowania (167)
5. Lampy gazowane w układach przełączających (170)
Sprzężenie zwrotne w układach zawierających elementy czynne (176)
1. Współczynniki przenoszenia układów ze sprzężeniem zwrotnym w stanie ustalonym (176)
2. Oporność wyjściowa układów ze sprzężeniem zwrotnym (183)
3. Oporność wejściowa układów ze sprzężeniem zwrotnym (186)
4. Stabilizujące działanie ujemnego sprzężenia zwrotnego (188)
5. Analiza układów ze sprzężeniem zwrotnym przy pomocy schematów zastępczych. Wtórnik anodowy (193)
6. Analiza graficzna charakterystyk układów ze sprzężeniem zwrotnym (196)
7. Pasożytnicze sprzężenie zwrotne we wzmacniaczach (199)
Zakłócenia fluktuacyjne w aparaturze elektronowej (204)
1. Źródła zakłóceń elektrycznych (204)
2. Ogólne rozważania o rejestracji słabych sygnałów (207)
3. Szumy obwodów (213)
4. Szumy lamp (217)
5. Szumy urządzeń półprzewodnikowych (221)
6. Całkowite zakłócenia fluktuacyjne stopnia wejściowego urządzenia pomiarowego (224)

Rozdział III

PODSTAWOWE STOPNIE WZMACNIAJŻCE

Stopnie lampowe z obciążeniem anodowym o wspólnej katodzie (229)
1. Podstawowe typy stopni wzmacniających z obciążeniem anodowym (229)
2. Charakterystyki oporowego stopnia wzmacniającego dla stanu ustalonego (232)
3. Charakterystyki przejściowe oporowego stopnia wzmacniającego (240)
4. Zniekształcenia powodowane przez obwody pomocnicze stopnia wzmacniającego (244)
5. Uwagi dotyczące projektowania oporowego stopnia wzmacniającego (250)
6. Transformatorowy stopień wzmacniający (252)
7. Rezonansowy stopień wzmacniający (259)
Lampowe stopnie wzmacniające o wspólnej anodzie i wspólnej siatce (265)
1. Schemat stopnia wzmacniającego z obciążeniem katodowym (o wspólnej anodzie) (265)
2. Charakterystyki stopnia z obciążeniem katodowym (271)
3. Przykłady stosowania stopni z obciążeniem katodowym (275)
4. Stopień wzmacniający o wspólnej siatce (280)
Kombinowane stopnie lampowe (285)
1. Stopień z obciążeniem katodowo - anodowym (285)
2. Stopień wzmacniający ze sprzężeniem katodowym (287)
3. Stopnie wzmacniające o szeregowym połączeniu lamp (290)
4. Przeciwsobne stopnie wzmacniające (296)
5. Zrównoważone (mostkowe) stopnie wzmacniające (300)
Tranzystorowe stopnie wzmacniające (306)
1. Uwagi ogólne. Stabilizacja początkowych warunków pracy tranzystora (306)
2. Stopień wzmacniający pracujący w układzie o wspólnym emiterze (313)
3. Stopień wzmacniający o wspólnym kolektorze (stopień z obciążeniem w obwodzie emitera) (324)
4. Stopień wzmacniający pracujący w układzie o wspólnej bazie (328)
Stopnie wyjściowe wzmacniaczy (330)
1. Lampowy stopień wyjściowy z bezpośrednim włączeniem obciążenia do obwodu anodowego lampy (330)
2. Stopień wyjściowy z transformatorowym włączeniem obciążenia do obwodu anodowego lampy pracującej w klasie A (333)
3. Rezonansowe stopnie wyjściowe (336)
4. Tranzystorowe stopnie wyjściowe (346)

Rozdział IV

WZMACNIACZE SPECJALNE

Wzmacniacze szerokopasmowe (352)
1. Wielostopniowe wzmacniacze oporowe (352)
2. Korekcja charakterystyk wzmacniacza w górnym zakresie częstotliwości (358)
3. Korekcja charakterystyk wzmacniacza w zakresie małych częstotliwości (364)
4. Charakterystyka wzmacniaczy ze sprzężeniem zwrotnym (369)
5. Wybrane układy wzmacniaczy szerokopasmowych (376)
6. Budowa i badanie wzmacniaczy szerokopasmowych (379)
Wzmacniacze łańcuchowe (384)
1. Stopień wzmacniający o stałych rozłożonych (384)
2. Wielostopniowe wzmacniacze o stałych rozłożonych (388)
Wzmacniacze wąskopasmowe (394)
1. Wzmacniacze wąskopasmowe z obwodami rezonansowymi (394)
2. Wzmacniacze wąskopasmowe z filtrami RC (402)
Wzmacniacze sygnałów wolnozmiennych (410)
1. Układy o bezpośrednim sprzężeniu stopni (410)
2. Metody poprawy stabilności wzmacniaczy ze sprzężeniem bezpośrednim (415)
3. Wzmacniacze z układami przetwarzającymi prąd stały na prąd zmienny (423)
4. Wzmacniacze z korekcją dryftu (427)
5. Wzmacniacze tranzystorowe ze sprzężeniem bezpośrednim (433)

Rozdział V

GENERATORY. UKŁADY SPUSTOWE

Generatory napięć sinusoidalnych ze sprzężeniem zwrotnym (437)
1. Wzbudzanie sinusoidalnych drgań elektrycznych w układach ze sprzężeniem zwrotnym (437)
2. Stabilizacja częstotliwości wytwarzanych napięć (447)
3. Stabilizacja amplitudy wytwarzanych napięć (451)
4. Generatory napięć sinusoidalnych typu RC (456)
5. Generatory tranzystorowe ze sprzężeniem zwrotnym (462)
Generatory relaksacyjne (468)
1. Drgania relaksacyjne (468)
2. Podstawowy układ multiwibratora astabilnego (471)
3. Niektóre układy lampowych multiwibratorów astabilnych (481)
4. Tranzystorowe multiwibratory astabilne (487)
5. Generator samodławny (blocking - generator) (491)
Układy spustowe (496)
1. Układy spustowe o jednym stanie równowagi trwałej (uniwibratory) (496)
2. Układy spustowe o liniowej zależności długości impulsów od wartości napięcia sterującego (507)
3. Nadążny układ spustowy (przerzutnik Schmitta) (514)
4. Układy spustowe o dwóch stanach równowagi trwałej (multiwibratory bistabilne) (517)
5. Multiwibratory tranzystorowe (524)
6. Układy spustowe na lampach gazowanych (533)
Generatory sygnałów o specjalnym kształcie (538)
1. Generatory periodycznych impulsów prostokątnych (538)
2. Generatory krótkich impulsów (545)
3. Generatory napięć piłozębnych (549)
4. Generatory napięcia schodkowego (555)
5. Wytwarzanie sygnałów zadanych w sposób graficzny (561)

Rozdział VI

UKŁADY DETEKCJU I FORMOWANIA SYGNAÓW. UKŁADY REALIZUJĄCE OPERACJE MATEMATYCZNE

Detekcja sygnałów (566)
1. Detekcja w obwodach nieliniowych (566)
2. Detekcja sygnałów w obwodach parametrycznych (detekcja synchroniczna) (572)
3. Detekcja sygnałów występujących na tle szumów (583)
Formowanie sygnałów (588)
1. Ograniczanie poziomu sygnałów (588)
2. Ustalenie poziomu początkowego sygnału (598)
3. Zmiana długości impulsów (601)
4. Amplitudowo - czasowa przemiana impulsów (606)
5. Selekcja czasowa impulsów (610)
Układy wykonujące operacje matematyczne na sygnałach (618)
1. Sumowanie sygnałów (618)
2. Mnożenie i dzielenie sygnałów (624)
3. Różniczkowanie i całkowanie sygnałów (630)

Rozdział VII

URZĄDZENIA SŁUŻĄCE DO OBSERWACJI KSZTAŁTU SYGNAŁÓW I DO REJESTRACJI ICH POZIOMU

Urządzenia służące do obserwacji kształtu sygnałów (636)
1. Podstawowe informacje o przyrządach służących do obserwacji kształtu sygnałów (636)
2. Podstawowe bloki wchodzące w skład oscylografów katodowych (647)
3. Niektóre specjalne rodzaje podstawy czasu (653)
4. Obserwacja kształtu sygnałów periodycznych w warunkach dużych zakłóceń przypadkowych (szumów) (660)
5. Korekcja bezwładności źródeł sygnałów (667)
Wzmacniacze logarytmiczne (670)
1. Wzmacniacze logarytmiczne z elementami nieliniowymi (670)
2. Urządzenia logarytmiczne działające na zasadzie przekształcenia amplitudy sygnałów na czas ich trwania (676)
Urządzenia przeznaczone do rejestracji sygnałów ze źródeł niskooporowych (680)
1. Uwagi ogólne o konstruowaniu obwodów wejściowych urządzeń elektronicznych współpracujących z niskooporowymi źródłami sygnałów (680)
2. Niektóre układy wzmacniaczy przeznaczonych do współpracy z niskooporowymi źródłami sygnałów (686)
Elektrometry lampowe (695)
1. Elektrometryczny pomiar prądu i ładunku elektrycznego (695)
2. Lampy elektrometryczne (700)
3. Jednostopniowe elektrometry lampowe (707)
4. Wielostopniowe elektrometry lampowe o sprzężeniu bezpośrednim (716)
5. Dynamiczne elektrometry lampowe (723)
6. Elektrometry lampowe z korekcją niestałości zera (729)

Rozdział VIII

IMPULSOWE URZĄDZENIA POMIAROWE

Impulsowe wzmacniacze liniowe (732)
1. Wiadomości wstępne o projektowaniu liniowych wzmacniaczy impulsowych (732)
2. Wybrane układy prostych wzmacniaczy liniowych (738)
Liczenie impulsów (744)
1. Wiadomości ogólne o rejestracji liczby impulsów (744)
2. Układy liczące na lampach próżniowych (749)
3. Układy liczące na lampach gazowanych (763)
4. Tranzystorowe układy liczące (767)
5. Ferrytowe i ferrytowo - tranzystorowe układy liczące (771)
6. Układy liczące na dekatronach (777)
7. Mierniki szybkości liczenia (integratory) (781)
Badanie rozkładu amplitud impulsów (786)
1. Dyskryminatory impulsów (786)
2. Jednokanałowe analizatory amplitudy (792)
3. Elementy wielokanałowych analizatorów amplitudy (799)
4. Elementy wielokanałowych analizatorów pracujących z amplitudowo - czasową transformacją sygnałów (806)
Badanie rozkładu czasowego impulsów (818)
1. Rejestracja równoczesności i nierównoczesności (818)
2. Układy koincydencyjne o małej i średniej zdolności rozdzielczej (823)
3. Układy koincydencyjne o dużej zdolności rozdzielczej (827)
4. Krótki opis wielokanałowych analizatorów czasu (835)

Literatura (839)

Tablica porównawcza lamp produkcji radzieckiej i innych firm (849)

Skorowidz rzeczowy (855)