Stereofoniczny wzmacniacz lampowy

Stereofoniczny wzmacniacz lampowy
Autor: A.W.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 23, Grudzień 1973r., Nr 12

   W numerze 3/1973 radzieckiego miesięcznika "Radio" opublikowano opis lampowego wzmacniacza stereofonicznego, którego schemat z pewnością zainteresuje wielu radioamatorów. Podstawową cechą wzmacniacza jest przystosowanie go do odtwarzania basów jednokanałowo - za pomocą jednego niskotonowego głośnika czy zespołu głośników oraz do odtwarzania tonów średnich i wysokich - dwukanałowo, zgodnie z wymaganiami stereofonii dwugłośnikowej. Wiadomo, że takie rozwiązanie jest stosowane pod warunkiem, iż częstotliwość podziału nie jest większa niż 400Hz (górna granica odtwarzania tonów niskich jednokanałowo). Taką właśnie częstotliwość podziału wybrali konstruktorzy tego starannie przemyślanego wzmacniacza. Warto jeszcze dodać, że przy odtwarzaniu basów za pomocą jednego zestawu można tańszym kosztem zastosować zestaw o lepszych parametrach. Może to być na przykład obudowa zamknięta z głośnikiem niskotonowym typu "Compact" lub innym o małej częstotliwości rezonansu własnego.

   Zestaw niskotonowy może być ustawiony w dowolnym miejscu pokoju mieszkalnego przed słuchaczem. Najlepsze miejsce to prawa część ściany znajdującej się przed słuchaczami.

Dane Techniczne

• Moc znamionowa kanału basów: 3W
• Moc znamionowa kanałów częstotliwości średnich i wysokich: 1W (każdy z kanałów)
• Pasmo odtwarzania: 20Hz do 20kHz
• Regulacja basów: +5 do -9dB przy 20Hz
• regulacja wysokich tonów: +9 do -5dB przy 10kHz
• Czułość: 60mV
• Przydźwięk: -50dB

   Schemat ideowy wzmacniacza jest przedstawiony na rys.1.

Rys. 1. Schemat ideowy wzmacniacza stereofonicznego
(Rysunek jest duży więc można go skopiować np. do programu graficznego i obejrzeć szczegóły)

Dwa pierwsze stopnie wzmocnienia z lampami L1 i L2 tworzą dwa identyczne kanały. Regulator wzmocnienia znajduje się na wejściu (R₅, R₆), a regulatory basów i tonów wysokich - pomiędzy stopniami (R₁₈, R₁₉ oraz R₁₆, R₁₇). Do regulowania równowagi kanałów (balans) służy potencjometr R14. Kondensatory C₉ i C₁₀ wpływają na podniesienie tonów najniższych. Ważną rolę odgrywa układ RC składający się z czterech oporników (R₂₃ - R₂₆) i trzech kondensatorów (C₂₀ - C₂₂). Balansuje on oba kanały w odniesieniu do częstotliwości najmniejszych przetwarzanych za pomocą jednego głośnika.

   Stopień trzeci z lampą L3 jest konwencjonalnym odwracaczem fazowym przy reprodukcji MONO oraz przesuwnikiem fazowym dla ramienia z lampą L4 stopnia przeciwsobnego przy reprodukcji audycji STEREO. Stopień ten nie daje wzmocnienia napięciowego sygnału. Warto zwrócić uwagę na konieczność utrzymania prawidłowego sfazowania głośników średnio-wysokotonowych. Jeden z głośników powinien mieć końcówki przyłączone odwrotnie.

   Stopień końcowy jest przeciwsobnym w odniesieniu do kanału basów, a dwoma oddzielnymi stopniami pojedynczymi klasy A w odniesieniu do kanałów średnio-wysokotonowych. Odpowiednio do tego są zaprojektowane transformatory wyjściowe.

   Podział częstotliwości między kanały następuje dzięki kondensatorom C₃₅ i C₃₆ bocznikującym uzwojenia transformatora Tr1 oraz małej indukcyjności uzwojeń pierwotnych transformatorów Tr2 i Tr3.

   W stopniu końcowym zastosowano ujemne sprzężenie zwrotne:

• prądowe dla częstotliwości małych (małe pojemności blokujące C₂₈ i C₂₉),
• napięciowe dla częstotliwości wielkich działające na siatki ekranujące poprzez kondensatory C₃₂ i C₃₃.

   Lampa L1 jest żarzona prądem wyprostowanym, a na włókna grzejników pozostałych lamp zostaje doprowadzone napięcie stałe +60V co wydatnie zmniejsza przydźwięk prądu sieci.

   Wzmacniacz jest wykonany konwencjonalnie na podstawie metalowej o wymiarach 344×142×56mm. Rozmieszczenie głównych zespołów uwidoczniono na rys. 2.

Rys. 2. Rozmieszczenie podzespołów na podstawie
(Rysunek jest duży więc można go skopiować np. do programu graficznego i obejrzeć szczegóły)

 Dane Transformatorów

• Tr1 - rdzeń 24×25mm; uzwojenie pierwotne 2×1200 zwojów drutu ∅0.12mm; uzwojenie wtórne 120 zwojów drutu ∅0.8mm.
• Tr2 i Tr3 - rdzeń 16×12mm; uzwojenie pierwotne 1000 zwojów drutu ∅0,12mm; uzwojenie wtórne 100 zwojów drutu ∅0.8mm.
• Tr4 - rdzeń 26×26mm; uzwojenie pierwotne 1084 zwoje drutu ∅0.31mm (napięcie 220V); uzwojenie wtórne 1290 zwojów drutu ∅0.2mm; uzwojenia żarzeniowe po 35 zwojów drutu ∅1.0mm i 0.41mm.
• Dławik Dł nawinięty na rdzeniu 16×24mm. Liczba zwojów 1600 nawiniętych drutem ∅0.2mm.

    Autorzy rozwiązania zastosowali jeden głośnik niskotonowy o mocy 8W w obudowie zamkniętej o wymiarach: 400×400×500mm. Jako głośników średnio-wysokotonowych użyli głośników o mocy 1W i średnicy 140mm, umieszczonych w obudowach do głośników radiowęzłowych.

   Spośród głośników krajowych można zalecić niskotonowy głośnik GDN16/10, 15Ω w obudowie zamkniętej o pojemności do 15 litrów oraz głośnik GDS16/3/2, 15Ω w niewielkich skrzynkach drewnianych. Odpowiednikiem lampy 6П14П jest lampa EL84. Natomiast zamiast lampy 6H2П można zastosować lampę ECC83.

Udostępnił Grzegorz 'gsmok' Makarewicz