Radioamator, wrzesień 1950r., rok I, numer 9, cena 60 zł.
TREŚĆ (1 strona okładki)
- Zakłócenie odbioru radiowego.
- Uczmy się radiotechniki.
- To wcale nietrudne.
- Domowe instalacje głośnikowe.
- Radiosonda.
- Schematy odbiorników T813.W i T813.GW.
- Kącik racjonalizatora.
- Łączność radiowa w ZSRR.
- Słownictwo radiotechniczne.
- Odpowiedzi redakcji.
Schematy odbiorników typów T813.W i T813.GW (2 strona okładki)
Zamieszczone schematy przedstawiają sobą dwa popularne odbiorniki radiowe typów T813.W i T813.GW.
Pierwszy z nich typu T813W zasilany jest prądem zmiennym, drugi zaś - T813GW - prądem zmiennym lub stałym z sieci oświetleniowej. Części odbiorcze aparatu zmontowane są wg tego samego schematu. Są to odbiorniki "proste", trzyzakresowe, jednoobwodowe.
Odbiornik typu T813W posiada lampę AF7, która spełnia rolę detektora, oraz lampę głośnikową AL4.
Odbiornik radiowy typ T813.W.
W odbiorniku typu T813GW lampą detektorową jest VF7 a głośnikową VL4.
Odbiornik radiowy typ T813.GW.
W obu odbiornikach zastosowano lampę prostowniczą taką samą - AZ1. Oba aparaty posiadają gniazdka dla podłączenia adaptera, poza typ aparat typu T813W ma przełącznik umożliwiający zmniejszenie poboru mocy z sieci oświetleniowej przy słuchaniu silnej stacji lokalnej.
Podobnie w obu aparatach wbudowane są na stałe eliminatory dla usunięcia zakłóceń w odbiorze, spowodowanych programem silnej stacji lokalnej. Ustawienie przełączników zakresów falowych dostosowane jest do odbioru długich fal.
Na przedstawionych schematach zaznaczone są również napięcia i prądy (dla obu rodzajów zasilania), jakie powinny być w poszczególnych obwodach odbiornika. Znajomość tych wielkości ułatwić powinna naprawę aparatu.
Przy schemacie aparatu T813GW pokazano połączenia kontaktów na płytce przełącznika sieciowego celem łatwiejszego zorientowania się podczas jego naprawy.
Pokój zwycięży wojnę (1)
"Walka o trwały pokój, o zwycięstwo braterskiego współżycia między narodami - to najważniejsze zadanie obecnego pokolenia. Nikt nie powinien wątpić w ostateczne zwycięstwo tej walki, ponieważ ruch obrońców pokoju stał się już dziś ruchem setek milionów ludzi, a szeregi czynnych obrońców pokoju rosną nieprzerwanie. Nic nie zdoła wstrzymać wzrostu tego ruchu, ponieważ jest to ruch w obronie prawdy i sprawiedliwości w stosunkach między ludźmi. Siła tego ruchu opiera się ponadto na rosnącej wciąż sile narodów wyzwolonych z przemocy kapitalistycznej, na których czele kroczy potężny Związek Radziecki, pod przewodem wielkiego chorążego pokoju Generalissimusa Józefa Stalina. Naród polski włącza się do tej walki o pokój całkowicie i z niezmienną wolą zwycięstwa".
W tych słowach wygłoszonych w dniu 2 września bieżącego roku do delegacji Pierwszego Polskiego Kongresu Obrońców Pokoju - Prezydent Polski Ludowej Bolesław Bierut zawarł treść walki o pokój, toczonej dziś przez cały świat. Taka też była treść obrad Kongresu Warszawskiego.
Zakłócenia odbioru radiowego (2)
Zakłócenia przemysłowe
W przeciwieństwie do zaburzeń pochodzenia atmosferycznego, których wpływ na odbiór radiowy bywa tak silny, że często zmusza nawet do wyłączenia aparatu i których prawie że nie można uniknąć (patrz Nr 6 miesięcznika) - zakłócenia przemysłowe dają się skutecznie wyeliminować i tylko w szczególnych okolicznościach mogą zmusić do zaniechania odbioru.
Zakłócenia tego typu mają charakter lokalny i pochodzą od urządzeń elektrycznych takich jak: silniki na prąd stały i zmienny, odkurzacze, aparaty medyczne oraz fryzjerskie, wyłączniki automatyczne itp. Objawiają się one najczęściej w postaci męczącego ucho warkotu. Wytwarzane przez owe urządzenia - pasożytnicze fale zaburzające odbiór radiowy, najsilniej dają się we znaki w dużych miastach, ośrodkach przemysłowych i kuracyjnych, gdzie tworzą jakby gęstą mgłę, którą muszą przenikać fale radiowe wysyłane w przestrzeń przez anteny radiostacji nadawczych.
Uczmy się radiotechniki (5)
Katoda lamp elektronowych
Podstawową elektrodą w każdej lampie elektronowej jest katoda. Ażeby katoda mogła emitować elektrony, musi być podgrzewana do stosunkowo wysokiej temperatury - kilkuset, a nawet niekiedy powyżej tysiąca stopni Celsjusza. Ogrzewanie katody odbywa się przy pomocy prądu elektrycznego, stałego lub zmiennego. Poznaliśmy dwa rodzaje katod, mianowicie katody żarzone bezpośrednio oraz katody żarzone pośrednio.
Katody żarzone bezpośrednio zrobione są przeważnie z druciku wolframowego, który przy małych lampach odbiorczych jest z reguły aktywowany torem lub barem, to znaczy posiada na swej powierzchni warstwę aktywną toru, lub warstwę tlenku baru, celem zwiększenia wydajności emisji katody. Drucik katodowy przy małych lampach odbiorczych jest niezmiernie cienki. Jego średnica wynosi 10 mikronów czyli 0.01 mm, podczas gdy przy lampach nadawczych dużej mocy, których emisja dochodzi do wartości 100 i więcej Amperów, średnica włókna katodowego może wynosić kilka milimetrów.
...
Włókna żarzenia lamp, o żarzeniu bezpośrednim, muszą być w lampie bardzo starannie zawieszone i to tym staranniej im drucik jest cieńszy. Przeważnie zawiesza się drucik katodowy w jednej płaszczyźnie i to w kształcie litery "M" względnie odwróconej litery "V". Drucik zawieszony jest na sprężynkach, przez co poddany jest pewnemu naciągowi. Naciąg ten gwarantuje zawieszenie katody w jednej płaszczyźnie i uniemożliwia wypaczenie się boczne drucika podczas jego nagrzewania się wskutek wydłużenia się termicznego drucika. Zapewnia to stały odstęp drucika od anody, względnie od innych elektrod w lampie (Rys.1a i Rys.1b).
Rys.1.
Rys.1a podaje przykład zawieszenia katody lampy bateryjnej o małym prądzie żarzenia, a więc posiadającej drucik bardzo cienki, natomiast Rys.1b odnosi się do lampy prostowniczej o żarzeniu bezpośrednim w której zastosowana jest taśma niklowa pokryta aktywną warstwą tlenkową. Lampa taka posiada na ogół stosunkowo dużą emisję. Druciki z czystego wolframu bez warstwy aktywnej w obecnie produkowanych typach lamp odbiorczych nie są stosowane.
...
Katody o żarzeniu pośrednim.
Przy lampach o żarzeniu pośrednim, jak już wspominaliśmy w poprzednim artykule, właściwa katoda jest elektrycznie oddzielona od włókna żarzenia, które służy tylko jako podgrzewacz katody.
Katoda właściwa jest to zazwyczaj rurka niklowa, względnie zrobiona ze stopu niklowego, pokryta aktywną warstwą tlenkową.
Wewnątrz rurki znajduje się grzejnik wykonany z rurki kaolinowej zawierający spiralę grzejną z drutu wolframowego. Obecność rurki kaolinowej, względnie wykonanej z innego materiału izolacyjnego wytrzymałego na wysoką temperaturę, powoduje dużą bezwładność termiczną katody, wskutek czego katody tego typu rozgrzewają się bardzo powoli. Od chwili włączenia napięcia aż do normalnego rozgrzania się lampy upływa niekiedy 60 sekund.
Lampy nowszej konstrukcji nie posiadają grzejnika z masy izolacyjnej. Drucik grzejny znajduje się bezpośrednio w rurce niklowej, a dla zapewnienia dobrej izolacji powleczony jest warstewką tlenku aluminiowego. Czas potrzebny na rozgrzanie się katody został w ten sposób wybitnie zredukowany. Rys.2 przedstawia, w dużym powiększeniu, przekrój katody o żarzeniu pośrednim w dawniejszym wykonaniu.
Rys.2.
Rys.3 pokazuje różne wykonania grzejników katodowych.
Rys.3.
Katoda pośrednio żarzona, z powodu swej dużej bezwładności cieplnej, szczególnie dobrze nadaje się do żarzenia prądem zmiennym. Poza tym dużą zaletą tego rodzaju katod jest to, że potencjał elektryczny wzdłuż całej katody jest jednakowy. Nie ma tego zjawiska spadku napięcia wzdłuż katody, które występuje przy katodach żarzonych bezpośrednio wskutek przepływu prądu żarzenia katodę. W tym przypadku sama katoda jest od drucika grzejnego odizolowana. Rurka niklowa katody tworzy powierzchnię ekwipotencjalną. Odpadają przeto przyczyny przydźwięku sieci przy żarzeniu prądem zmiennym. Ażeby jeszcze usunąć wpływ pola magnetycznego prądu żarzenia płynącego przez drucik grzejny, skręca się oba przewody grzejne doprowadzający i odprowadzający prąd. Lampy, przeznaczone do aparatów zasilanych prądem zmiennym, są w większości wypadków wyposażone w takie właśnie katody o żarzeniu pośrednim. Inną jeszcze zaletą tych lamp jest to, że katoda jest sztywna i nie podlega tak łatwo drganiom i wydłużeniu jak to ma miejsce przy katodach żarzonych bezpośrednio. Wskutek tego siatka lampy może być znacznie bliżej umieszczona przy katodzie niż w lampach poprzedniego typu. Polepsza to znacznie właściwości wzmacniające lamp o żarzeniu pośrednim. Jedyną wadą tego typu lampy jest to, że wymagają one większej mocy żarzenia niż lampy bateryjne. Dawniejsze typy lamp żarzonych pośrednio wymagały 4 waty mocy żarzenia. Obecnie buduje się tego samego typu lampy o mocy żarzenia zredukowanej do przeciętnej wartości 1,26 wata.
Łączność radiowa w Związku Radzieckim (7)
Radio - ten wspaniały wynalazek, łączący nas z szerokim światem - używane jest nie tylko do nadawania audycji, odbieranych przez posiadaczy głośników, czy aparatów lampowych. Drogą radiową przekazywane są również różnego rodzaju wiadomości, jak np. telegramy lub komunikaty. Przesyła się je za pomocą głosu czyli tzw. "fonii", albo też alfabetem Morse'a przy użyciu brzęczyka. Ten dział pracy podlega u nas poczcie, która organizuje pocztowe stacje radiowe, utrzymujące ze sobą stały kontakt.
To wcale nie trudne... (8)
Jak czytać i rozumieć schematy radiowe
Nawiązując do treści z poprzedniego numeru "Radioamatora" podajemy schemat eliminatora w układzie szeregowym cewki i kondensatora zmiennego, oraz sposób jego podłączenia do odbiornika radiowego.
...
Filtry wstęgowe
W nowoczesnych aparatach radiowych stosowane są często obwody wejściowe w postaci t. zw. "filtrów wstęgowych" czyli "filtrów widmowych".
Domowe instalacje głośnikowe (10)
Pod ujętym w tytule pojęciem należy rozumieć zespół urządzeń łączących zasilaną przez radiowęzeł linię radiofoniczną (rozdzielczą, inaczej abonencką) i gniazdka dla wtyczek głośnikowych zainstalowanych w danym pomieszczeniu, u abonentów. Instalacja głośnikowa jest więc ostatnim odcinkiem sieci przesyłowej radiowęzła na drodze do głośnika; odcinkiem, który zaczyna się przy linii radiofonicznej, a kończy się gniazdkiem dla głośnika.
Na całość instalacji głośnikowej składają się następujące części składowe: przyłącze z wyprowadzeniem, pion, oraz właściwa instalacja mieszkaniowa.
Schemat montażowy wzmacniacza 2-lampowego (12)
W związku z dużym zainteresowaniem się naszych Czytelników dwulampowym wzmacniaczem sieciowym opisanym w numerze 7 "Radioamatora" podajemy schematy montażowe tego wzmacniacza.
Zamieszczone rysunki przedstawiają połączenia wewnątrz i na wierzchu podstawy wzmacniacza.
Kącik racjonalizatora (13)
Drodzy Koledzy!
Mamy już swoje pismo. Obecnie otrzymaliśmy w nim kącik, w którym możemy dzielić się doświadczeniami. Sądzę, że każdy z amatorów mających poza sobą sporo praktyki w tym miejscu zechce podzielić się z początkującymi kolegami swymi, może drobnymi ale praktycznymi racjonalizatorskimi pomysłami.
- Napisy na metalu.
Na pewno wielu z Was miało trudności z wykonaniem napisów umieszczanych przy gniazdkach czy też regulatorach aparatów i wzmacniaczy, ponieważ umieszcza się je zazwyczaj na metalowych płytkach. Grawerowanie wydaje się rzeczą wymagającą specjalnej umiejętności ale upraszcza się znacznie jeśli do pomocy zaprzęgniemy prąd elektryczny... - Praktyczny klej acetonowy.
Klej acetonowy bardzo mocny i bardzo szybko schnący, w łatwy sposób możemy przyrządzić sobie sami. Do tego celu można wykorzystać różne odpadki celuloidowe, jak np. stare, połamane grzebienie, rączki od szczoteczek do zębów, połamane oprawki okularów, błony i filmy - foto, potrzaskane piłeczki ping-pongowe itp.
U naszych radzieckich kolegów (12)
Naród Radziecki obchodził w tym roku 55-lecie wynalezienia radia w Rosji jako wielkie święto kultury socjalistycznej, jako przegląd osiągnięć we wszystkich dziedzinach radzieckiej radiotechniki i radioamatorstwa.
Słownictwo radiotechniczne (14)
- Antena.
- Anteny odbiorcze.
- Antena typu L.
- Antena typu T.
- Antena dwupromieniowa.
Odpowiedzi redakcji (15)
O niektórych możliwościach praktycznego wykorzystania techniki radiowej (3 strona okładki)
- Teleskop radiowy.
- Boje radiowe.
- Radio na straży życia ludzkiego.
- Meteory i radio.
Radiosonda (4 strona okładki)
W bogatym programie nadawanych audycji radiowych powtarza się codziennie jedna z pozycji dotycząca komunikatu meteorologicznego. Miał to już zresztą możność stwierdzić każdy radiosłuchacz. Dane co do przewidywanego przebiegu pogody mają szersze - niżby się wydawało - znaczenie. Mają na celu nie tylko zaspokojenie naszej ciekawości i przypomnienie o konieczności zabrania z domu parasola lub płaszcza; służą przede wszystkim potrzebom komunikacji lotniczej, żeglugi morskiej, a także gospodarki rolnej.
Materiał udostępnił Grzegorz Makarewicz, 'gsmok'