Przyrząd do badania lamp (Radio dla Techników i Amatorów 1949/10)

Szczegóły

Kategoria: Radio dla Techników i Amatorów

Odsłony: 1277

Przyrząd do badania lamp
(Radio dla techników i Amatorów, Październik 1949, Rok IV, Nr 10)

   W naszym miesięczniku nie opisywaliśmy dotychczas ważnego a podstawowego instrumentu jakim jest w praktyce radioamatora i radiotechnika - przyrząd do badania lamp. Dwa razy natomiast aparat taki opisywał nasz bratni tygodnik "Radio i Świat", a mianowicie w r. 1945 Nr 15 pt. "Przyrząd do badania emisji lamp" oraz w r. 1947 Nr 36/37 pt. " Przyrząd do badania lamp". Obydwa te aparaty robiły użytek z jednakowej zasady, przedstawionej na rys.1. Transformator sieciowy posiada wtórne uzwojenie żarzenia lampy oraz pewne dodatkowe uzwojenie dające napięcie skuteczne do 20 woltów. Koniec tego uzwojenia przyłącza się, poprzez opór ograniczający rzędu 500 omów, chroniący od skutków ewentualnych zwarć lub przeciążeń oraz miliamperomierz prądu stałego - do anody oraz innych wysokonapięciowych elektrod badanej lampy. Inne elektrody, jak np. siatka sterująca, zwarte są do katody, a ta z kolei ma punkt wspólny z jednym biegunem żarzenia. Gdy lampę włożymy do odpowiedniego gniazdka to, po rozżarzeniu popłynie przez nią prąd jednokierunkowy i spowoduje wychylenie miliamperomierza. Do w/w opisów są dołączone tabele wychyleń "normalnych" większej liczby lamp.

Rys. 1. Zasada działania najprymitywniejszego przyrządu do badania lamp. Wszystkie elektrody są połączone bądź z anodą bądź z katodą. Otrzymuje się układ prostowania jednokierunkowego, przyrząd zaś mierzy prąd wyprostowany, zależny w pewnej mierze od zdolności emisyjnej katody. Niedomogi tego przyrządu są omówione w tekście.

   Przyrządy typu podanego na rys. 1 działają na zasadzie prostowania jednokierunkowego. Do czynności prostowniczej każda lampa, bez względu na swe właściwe przeznaczenie, jest oczywiście zdolna i robi to w sposób zależny  pewnej mierze od swojej "emisji". Nie potrzeba oczywiście podkreślać, że układ w którym tak badamy lampy nie jest nawet z grubsza zbliżony do warunków, w jakich stosowane przez nas lampy pracują we wzmacniaczach, odbiornikach, oscylatorach itp. Tak się nawet składa, że nie widzimy w ogóle wypadku aby jakakolwiek lampa miała kiedykolwiek pracować właśnie w takich lub choćby podobnych warunkach.

Czytaj więcej: Przyrząd do badania lamp (Radio dla Techników i Amatorów 1949/10)

RADIO (USA)) 11/1921

Szczegóły

Kategoria: Radio (USA)

Odsłony: 1038

Rozgrzej ją lampami firmy A-P
(Aby słuchać naszych codziennych koncertów z California Theatre i cieszyć się nimi w pełni, użyj lamp elektronowych A-P i sprzętu De Forest Inter-panel CW. Skorzystaj z usług dostawcy lub bezpośrednio u nas. Napisz jeśli chcesz otrzymać katalog.)
ATLANTIC-PACIFIC RADIO SUPPLIES CO.

• "Radiowy" komentarz redakcji.
• Nowa federalna stacja nadawcza w Palo Alto.

Główna rozdzielnia zasilania.

• Strojenie radia - jak i dlaczego.

Zmiana długości promieniującej anteny drutowej wraz z częstotliwością drgań.

• Bezlitosna konkurencja w interesach publicznych.

Great Northern Fisheries w San Francisco otrzymało następujący telegram:
„Wyślij dwanaście audionów; straszna eksplozja miała miejsce ostatniej nocy. Ponadto wyślij kompletny zestaw liczników do elektrowni, jedną armaturę, nowe lewe koło zamachowe silnika i sześćdziesiąt pasów. Nosey Olsen kręcił się w pobliżu, gdy nastąpił wybuch. Powiadom szwedzko-amerykańskiego ubezpieczyciela na życie."

• Czytaj więcej: RADIO (USA)) 11/1921

Uniwersalny wzmacniacz ze sprzężeniem zwrotnym - Universal Feedback Amplifier Circuit (Audio January 1960)

Szczegóły

Kategoria: Audio USA

Odsłony: 2096

Uniwersalny Wzmacniacz ze Sprzężeniem Zwrotnym
ARNOLD J. KAUDER (Principal Engineer, Bendix Aviation Corporation, North Hollywood, California)
AUDIO, January, 1960, VOL. 44, No. 1
Artykuł opisuje prosty wzmacniacz o dobrych parametrach, który powinien wystarczyć do praktycznie każdej instalacji audio, ale jego największą wartością jest „uniwersalna” instrukcja dostrajania dowolnego wzmacniacza ze sprzężeniem zwrotnym.
(Uwaga: Zachowano oryginalne oznaczenia jednostek stosowane w czasach, gdy opublikowany został artykuł.)

   Opisany wzmacniacz działał dobrze z pięcioma różnymi transformatorami wyjściowymi, co skłoniło autora do użycia określenia „uniwersalny”. W każdym przypadku wzmacniacz okazał się całkowicie stabilny przy: (a) braku obciążenia, (b) 8-omowym obciążeniu rezystancyjnym, (c) 8-omowym obciążeniu za pomocą rzeczywistego głośnika i (d) z  kondensatorem 0,1 μF dodanym do dowolnego obciążenia opisanego za pomocą powyższych konfiguracji. Zastosowany współczynnik sprzężenia zwrotnego wynosił 20 dB ± 1 dB.

   Niewiele wzmacniaczy typu „Williamson” i innych, które autor miał okazje sprawdzić, było w stanie przejść taki test stabilności. Oddychanie stożka głośnika spowodowane oscylacjami o bardzo niskiej częstotliwości oraz oscylacjami naddźwiękowymi, które można łatwo zaobserwować na oscyloskopie, są zbyt powszechne. Każdy rodzaj oscylacji może wytwarzać ładunki ujemne na okładkach kondensatorów sprzęgających od strony osiatek lamp wyjściowych, powodując zniekształcenia i ograniczoną moc wyjściową. Spotkać można również wzmacniacze warunkowo stabilne, które normalnie nie oscylują, ale są wysoce niestabilne przy ekstremalnych częstotliwościach i oscylują, gdy do zacisków wejściowych podawane są sygnały audio o o dużych szybkościach narastania.

   Z całą pewnością interesujący będzie przedstawiony niżej krótki opis powstania wzmacniacza.

Projekt wzmacniacza

   Autor był przez wiele lat fanem Hi-Fi i nadal nie wstydzi się doceniania możliwości wzmacniacza triodowego 2A3 pracującego w przeciwsobnej klasie A (moc wyjściowa 7 watów), który wciąż ma na wyciągnięcie ręki. Po upływie 10 lat ponowne zainteresowanie wysoką jakością odtwarzania dźwięku zaowocowało badaniem sprzężeń zwrotnych i współczesnymi wzmacniaczami, które zyskały uznanie w literaturze tematu. Autor stwierdził ku swojej irytacji, że nie jest możliwe powielenie opublikowanego obwodu wzmacniacza i zastosowanie innego transformatora wyjściowego oraz bardziej zwartego układu - chyba że przeprowadzi się szeroko zakrojone przeprojektowanie obwodów sprzęgających i sprzężenia zwrotnego.

Czytaj więcej: Uniwersalny wzmacniacz ze sprzężeniem zwrotnym - Universal Feedback Amplifier Circuit (Audio...

Wzmacniacze z dodatnim i ujemnym sprzężeniem zwrotnym (Audio 1961/04)

Szczegóły

Kategoria: Audio USA

Odsłony: 3431

Wzmacniacze z dodatnim i ujemnym sprzężeniem zwrotnym
(Tytuł oryginału: Amplifiers with Positive and Negative Feedback)
CHARLES P. BOEGLI (Product Planning Manager, Bendix Corporation, Cincinnati, Ohio)
Audio, April 1961, Vol 45, No. 4

Wbrew powszechnemu przekonaniu, autor odkrył, że inwerter fazy ze sprzężoniem katodowym (ang. “long-tailed pair”) wprowadza znaczną ilość zniekształceń. Włączając ten stopień w pętlę ujemnego sprzężenia zwrotnego, pozwala na stworzenie wzmacniacza o niezwykle małych zniekształceniach. .

   Kilka lat temu autor opublikował dwa artykuły¹ na temat projektowania i budowy wzmacniaczy audio wykorzystujących globalne ujemne sprzężenie zwrotne z wewnętrznym/lokalnym dodatnim sprzężeniem zwrotnym. Wzmacniacze te skonstruowało wielu czytelników i generalnym efektem była satysfakcja.

   Zainteresowani szczegółami tych wzmacniaczy powinni zapoznać się z oryginalnymi artykułami. W związku z układami wiązało się kilka trudności wśród których głównymi były:

1. Transformator wyjściowy nie został zaprojektowany do sposobu, w jaki był wykorzystywany.
2. Uzwojenie wtórne transformatora wyjściowego było na niewielkim dodatnim stałym potencjale w odniesieniu do masy.
3. Inwerter fazy (pierwszy stopień wzmacniacza) nie był włączony w pętlę ujemnego sprzężenia zwrotnego, co powodowało, że z punktu widzenia wyjścia zniekształcenia wprowadzane przez ten stopień wydawały się nie być zmniejszone.

   W obu wzmacniaczach zastosowano zwykłe transformatory wyjściowe z uzwojeniami wtórnymi połączonymi w nietypowy sposób. Wyjścia głośnikowe podłączono do odczepów 0- i 16-omowych uzwojenia wtórnego, a odczep 4-omowy był uziemiony (dla prądu przemiennego), tak że wyjście zbalansowane było pobierane z transformatora przeznaczonego do pracy w układzie niezbalansowanym. Transformator wyjściowy został dokładnie określony, a ci, którzy byli na tyle nierozważni, aby skonstruować swoje wzmacniacze z innymi transformatorami, zwykle płacili karę niestabilności lub oscylacji. Przez pewien czas powód, dla którego jeden transformator działał dobrze, a drugi nie, pozostawał tajemnicą, ale sądzono, że przyczyną mogą być niezrównoważone pojemności między każdym końcem uzwojenia a masą.

   Stu procentowe ujemne sprzężenie zwrotne uzyskano podłączając końce uzwojenia wtórnego bezpośrednio do katod lamp sterujących. Wewnętrzne dodatnie pozytywne sprzężenie zwrotne było przekazywane z każdej anody lampy sterującej do siatki drugiego stopnia. Przedpięcie (bias) lamp sterujących uzyskano poprzez wstawienie rezystora z bocznikiem między środkowy odczep (czyli 4-omowy odczep) uzwojenia wtórnego transformatora wyjściowego a masę, tak aby całe uzwojenie wtórne miało potencjał stały równy przedpięciu katod układu sterującego. Jeśli wyjście głośnikowe zostało zwarte do obudowy wzmacniacza, polaryzacja była zaburzona i zwykle występowały oscylacje. Niemniej jednak linie głośnikowe zazwyczaj nie są uziemione, a to nie okazało się bardzo dużym mankamentem.

Czytaj więcej: Wzmacniacze z dodatnim i ujemnym sprzężeniem zwrotnym (Audio 1961/04)

Układ Push-Pull w HiFi (Audio 1959/4)

Szczegóły

Kategoria: Audio USA

Odsłony: 5582

Układ Push-Pull w HiFi
Autor: MANNIE HOROWITZ
AUDIO (USA), KWIECIEŃ, 1959, TOM. 43, Nr 4 (Następca RADIO, Szac. 1917).

Wzmacniacz push-pull został powszechnie uznany jako optymalny układ zapewniający odpowiednią moc wyjściową przy minimalnych zniekształceniach – o ile lampy są używane w odpowiednich warunkach. Autor artykułu sprawia, że działanie tego typu wzmacniacza staje się bardziej zrozumiałe.

   Przeciwsobny stopień mocy zwany dalej stopniem typu push-pull można badać pod wieloma kątami. Ciekawa i pouczająca jest teoretyczna dyskusja na temat właściwości zbiorczych charakterystyk lamp elektronowych. Przegląd praktycznych zastosowań różnych układów i sterowników typu push-pull jest ważnym atutem biblioteki każdego fana audio.

   W niniejszym opisie zostanie omówionych kilka udoskonaleń w układach push-pull. Te udoskonalenia są często projektowane i implementowane we wzmacniaczu w sposób intuicyjny, a nie naukowy. Poważny entuzjasta hi-fi może jednak docenić znaczenie naukowej analizy, a nie wyłącznie instynktownej motywacji.

Analiza Graficzna

   Typowy, samopolaryzujący się, triodowy wzmacniacz wyjściowy push-pull przedstawiony jest na Rys. 1. Wszystko, o czym piszemy w kontekście triody, odnosi się również do pentody – i to nawet w większym stopniu ze względu na większą krzywiznę charakterystyk tej lampy elektronowej.

Czytaj więcej: Układ Push-Pull w HiFi (Audio 1959/4)

Obliczanie uzwojeń transformatorów akustycznych

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 6554

Obliczanie uzwojeń transformatorów akustycznych
inż. Zbigniew Kowalski
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 11, Październik 1961r. Nr 10

   Obliczanie transformatorów może być dokonane przy różnych założeniach, np. uzyskanie najmniejszego ciężaru, najniższych kosztów itd. Opisany poniżej sposób obliczania dotyczy uzyskania największej sprawności układu (rys. 1) zawierającego wzmacniacz, transformator i głośnik.

Dla wytworzenia niezbędnego ciśnienia dźwięku p konieczne jest doprowadzenie określonej mocy N_g do głośnika. Ze względu na straty w transformatorze, wzmacniacz powinien dostarczać do transformatora moc N_t>N_g, przy czym Nz=U_z^.I_z, gdzie U_z i I_z oznaczają odpowiednio napięcie i natężenie prądu zasilania wzmacniacza.

Rys. 1. Schemat blokowy układu wyjściowego

Poruszam tu zagadnienie takiego zaprojektowania transformatora, przy którym uzyska się największą sprawność energetyczną części elektrycznej układu, a więc – maksymalny stosunek N_g:N_z, a nie największą sprawność samego transformatora dla prądów zmiennych. Ma to duże znaczenie szczególnie w układach tranzystorowych małej mocy, zasilanych z baterii o małej pojemności.

Czytaj więcej: Obliczanie uzwojeń transformatorów akustycznych

W jaki sposób można przedłużyć trwałość lamp bateryjnych

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 2940

W jaki sposób można przedłużyć trwałość lamp bateryjnych
J. Pastor, Radioamator i Krótkofalowiec, Rok XI, marzec 1961

   Mając często trudności z nabyciem lamp do odbiornika bateryjnego typu "Pionier" zastanawiałem się jakby to przedłużyć "żywotność" tych lamp. Nasunęła mi się myśl, że gdyby podnieść napięcie żarzenia tych już zużytych, a pracujących w normalnych warunkach lamp o około 0,4V, to ich praca powinna się poprawić. Tak więc nic już nie tracąc, ze względu na zużyte lampy, zamiast 1,4 żarzenia zastosowałem napięcie 1,8V, a napięcie anodowe utrzymałem bez zmiany. Lampy te zaczęły pracować znów jak prawie nowe na zakresach wszystkich fal.
   Po 360 godzinach znów zwiększyłem napięcie żarzenia do około 2,4V i praca ponownie się polepszyła na około 320 godzin, a więc łącznie praca lamp przedłużyła się o około 680 godzin, czyli o jedną szóstą normy gwarancyjnej. Do żarzenia lamp stosowałem ogniwa suche, łącząc dwa szeregowo ze sobą - jedno ogniwo nowe o napięciu 1,4V i drugie - zużyte, które miało napięcie 0,8V. Do tych ogniw przyłączałem szeregowo opornik drutowy 5Ω.

Transformator sieciowy (RiK 1962/11)

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 3392

Transformator sieciowy
K.W
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 12, Listopad 1962r. Nr 11

   Transformator sieciowy jest jednym z najdroższych i najbardziej kłopotliwych elementów składowych niemal każdej aparatury elektronicznej, zasilanej prądem z sieci elektroenergetycznej. Duża ilość kierowanych do Redakcji zapytań dotyczących wykonania transformatora sieciowego świadczy, że temat ten wciąż przysparza Czytelnikom sporo kłopotów i że stale jest aktualnym problemem. Dlatego też, zgodnie z zapowiedzią w poprzednim artykule, zapoznamy wszystkich początkujących radioamatorów ze sposobem samodzielnego obliczenia i wykonania transformatora sieciowego. Oczywiście opisane tu metody obliczeniowe zostały uproszczone do maksimum, co chyba każdy powita z zadowoleniem.
   Jak wiadomo, transformator sieciowy składa się z rdzenia złożonego ze specjalnie kształtowanych blach oraz uzwojeń. Uzwojenia wykonywane z miedzianego drutu nawojowego w emalii, nawijane na korpusie (szpuli) dopasowanym rozmiarami do danego rdzenia.
   Na rysunku 1 pokazany jest wygląd zewnętrzny jednego z takich transformatorów sieciowych oraz jego schemat ideowy.

Rys. 1. Schemat ideowy i wygląd zewnętrzny transformatora sieciowego

   Jeżeli transformator załączymy do źródła prądu zmiennego (rysunek 2), wówczas w jego uzwojeniu pierwotnym popłynie prąd magnesujący rdzeń. Oczywiście indukowany zmiennym prądem strumień magnetyczny jest również zmienny. Ponieważ na tym rdzeniu jest nawinięte także wtórne uzwojenie, zmienny strumień magnetyczny będzie w nim indukował zmienną siłę elektromotoryczną.

Czytaj więcej: Transformator sieciowy (RiK 1962/11)

Dwukanałowy wzmacniacz akustyczny (RiK 1962/11)

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 14509

Dwukanałowy wzmacniacz akustyczny
inż. W. Moszczakow
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 12, Listopad 1962r. Nr 11
Budowa coraz doskonalszych urządzeń elektroakustycznych jest jedną z intensywnie rozwijających się gałęzi działalności radioamatorskiej. Podstawową częścią zestawu elektroakustycznego jest dobry wzmacniacz. W urządzeniach najwyższej klasy stosuje się często wzmacniacze dwukanałowe, umożliwiające obniżenie do minimum zniekształceń intermodulacyjnych oraz upraszczające budowę i regulację zespołów głośnikowych. Poniżej podajemy tłumaczenie opisu doskonałego dwukanałowego wzmacniacza akustycznego, który był opublikowany w radzieckim miesięczniku "Radio" nr 5/1961r.

   Pasmo częstotliwości akustycznych opisywanego wzmacniacza zawiera się w zakresie 30Hz÷15kHz. Współczynnik zawartości harmonicznych jest równy 0.5% przy częstotliwości 1000Hz, a na krańcach pasma nie przekracza 2%. Moc wyjściowa kanału większych częstotliwości akustycznych wynosi 2VA, a kanału mniejszych częstotliwości - 4VA. Czułość wzmacniacza - 150mV. Przydźwięk sieci jest co najmniej o 50dB niższy od poziomu napięcia znamionowego kanału mniejszych częstotliwości. Współczynnik zniekształceń intermodulacyjnych kanału większych częstotliwości nie przekracza 1,5%.
   Pierwszy stopień wzmacniacza jest wspólny dla obu kanałów. Na wejściu znajduje się potencjometr służący do regulacji wzmocnienia całego wzmacniacza. Zastosowano potencjometr o niewielkiej oporności (10kΩ), co zmniejsza wpływ niepożądanych pól elektromagnetycznych na obwód siatkowy lampy. Niewielką oporność wejściową wzmacniacza należy brać pod uwagę przy doborze źródeł audycji. W przypadku, np. adaptera krystalicznego należy zastosować potencjometr o większej oporności (0,3MΩ÷1MΩ).
   Na wejściu kanału mniejszych częstotliwości znajduje się filtr utworzony z oporników R₅ i R₆ oraz kondensatora C₅ i C₆. Przebiegi o większych częstotliwościach przedostają się do kanału wzmocnienia tych częstotliwości poprzez kondensatory o niewielkiej pojemności (C₁₅ i C₁₆).
   Kanał większych częstotliwości (na rysunku 1 - dolny) ma dwa stopnie wzmocnienia. Potencjometr R₂₄ służy do regulacji wzmacniania większych częstotliwości składowych audycji. Zakres regulacji wynosi ±15dB przy częstotliwości 15kHz.
   W celu dodatkowego stłumienia składowych audycji o mniejszych częstotliwościach, zastosowano obwód ujemnego sprzężenia zwrotnego poprzez kondensator C₂₁ i opornik R₂₇. Zmniejszenie zniekształceń nieliniowych kanału większych częstotliwości uzyskuje się dzięki zastosowaniu ujemnego sprzężenia zwrotnego z wyjścia tego kanału na jego wejście. Napięcie ujemnego sprzężenia zwrotnego pobierane z wyjścia transformatora Tr2 jest doprowadzane do katody lampy poprzez opornik R₂₈ włączony w szereg z tym uzwojeniem. Dodatkowe ujemne sprzężenie zwrotne (prądowe) uzyskuje się na oporniku R₃₁. Transformator wyjściowy tego kanału (Tr2) zasila zespół składający się z 5 głośników wysokotonowych zasilanych poprze kondensator C₂₀. Głośniki te przeznaczone są do odtwarzania częstotliwości w zakresie od 5kHz do 15kHz. Drugą grupę stanowią trzy głośniki średniotonowe, przyłączone bezpośrednio do części wtórnego uzwojenia transformatora. Pokrywają one zakres częstotliwości od 1 do 7kHz.

Czytaj więcej: Dwukanałowy wzmacniacz akustyczny (RiK 1962/11)